Voor het eerst werd een boek van de Duitse schrijver Norbert Scheuer in het Nederlands vertaald. Winterbijen liep vorig jaar in de kijker op de shortlist van de Deutscher Buchpreis, de jaarlijkse prijs van de Duitse boekhandels.

Scheuer is een moderne heimatschrijver. Haast al zijn boeken spelen zich af in de Eifelstreek, waar hij zelf ook woont. Hij vindt inspiratie in de gesprekken van de oude mannen die elke ochtend koffiedrinken in de cafetaria van de plaatselijke supermarkt.

Niet dat Scheuer vervalt in romantisch gedweep met het leven in de provincie. De Eifel ligt aan de Belgische grens en is zo'n beetje de Duitse Westhoek. Egidius Arimond kon er niet snel genoeg weg. Als eerste in de familie ging hij studeren in de grote stad en trok zelfs naar Egypte. Het leven schopte hem terug.

In het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog begint Arimond aan een dagboek. Hij zit niet aan het front, zoals andere mannen. Arimond lijdt aan epilepsie. Mensen zoals hij werden de voorbije jaren vernietigd, schrijft hij, omdat ze geen waarde hebben voor de gemeenschap. Hij ontsnapte aan dat vreselijke lot omdat zijn broer een oorlogs­held is.

Maar het front komt dichterbij, en Arimond wordt steeds banger. Elke nacht ronken er vijandelijke vliegtuigen in de lucht. De medicijnen waarmee hij zijn epilepsie onderdrukt raken op. De kortsluiting in zijn hersenen neemt toe op het ritme van de bombardementen.

Rust vindt Arimond in zijn bijenkasten. Te midden van het oorlogsgeweld gaan de bijen harmonisch verder met hun werk volgens cycli die al eeuwen dezelfde zijn. De manier waarop Scheuer dat beschrijft, helt soms over naar een les biologie.

Arimond is een tegenstrijdige figuur, en daardoor fascinerend. Een slachtoffer, maar niet per se sympathiek. In zijn bijenkasten smokkelt hij Joodse vluchtelingen over de grens. Niet uit morele overwegingen, maar omdat het een smak geld oplevert. De inwoners van het stadje vinden hem een rare snuiter, en toch slaagt hij erin om tal van vrouwen in bed te lokken. Hun krulspelden houdt hij bij als oorlogsbuit.

Scheuer reikt veel puzzelstukken aan, die niet altijd in elkaar vallen. De passages over een middeleeuwse voorvader van Arimond zijn raadselachtig. Toch ontroert dit boek, als relaas van een klein leven dat op drift raakt in een losgeslagen wereld. Daarbij doet het denken aan het werk van Robert Seethaler.

Ambo Anthos, Uit het Duits vertaald door Anne Folkertsma.

Verberg tekst

Een indrukwekkend avontuurlijke eind Tweede Wereldoorlog kroniek, gebaseerd op ware gebeurtenissen. Egidius Arimond is een ontslagen docent geschiedenis en Latijn en gepassioneerde imker in de Noord-Eiffel. De man verstopt zijn dagboeknotities van 1944-1945, waaruit het boek bestaat, in een bijenkorf, want hij verkeert steeds in gevaar verraden te worden. Dit door zijn overspeligheid en het vervoeren van Joden over de Belgische grens. Dat laatste om de medicijnen tegen zijn epilepsie (waarvoor hij ook opgepakt kan worden) te bekostigen. De spanning stijgt als hij steeds meer aanvallen krijgt door het stokken van de medicijnentoevoer en een relatie aangaat met de vrouw van een NSDAP-bons. Ondertussen vertaalt hij ook een kroniek van Ambrosius, een van zijn voorouders uit de 15e eeuw, die als Benedictijnse monnik werd geëxcommuniceerd, trouwde en aan de wieg stond van de bijenvolken in de Eiffel. Naast reflecties over het vasthouden van herinneringen ook treffend door zijn beeldspraak (bijvoorbeeld het ‘zachte’ bijenvolk tegenover de harde NS-Staat). Verberg tekst